İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED) Bilim Komisyonu Üyesi Uzm. Dr. Çağrı Kılıçlı, her yıl 20 Ekim'de küresel farkındalığı artırmak amacıyla kutlanan "Dünya Osteoporoz Günü" dolayısıyla önemli açıklamalarda bulundu. Kılıçlı, halk arasında kemik erimesi olarak bilinen osteoporozun önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu vurguladı.

Osteoporoz Nedir ve Risk İstatistikleri

Osteoporozun, kemik kütlesinin azalması ve kemik dokusunun bozulması sonucu kırık riskini artıran ilerleyici sistemik bir iskelet hastalığı olduğunu belirten Uzm. Dr. Kılıçlı, en önemli klinik sonucun küçük travmalarla dahi kırık oluşumu olduğuna dikkat çekti.

• Küresel Boyut: Yaşlanan nüfusun artmasıyla önemli bir sağlık sorunu haline gelen osteoporozun, günümüzde 200 milyondan fazla insanı etkilediği tahmin edilmektedir.

• Türkiye Verileri: 2010 FRAKTÜRK çalışmasına göre, Türkiye'de 50 yaş ve üzeri bireylerin yaklaşık %50’sinde osteopeni, yaklaşık %25’inde ise osteoporoz saptanmıştır.

Kadınlar İçin Yüksek Risk ve Kalça Kırığı Uyarısı

Dr. Kılıçlı, özellikle kadınların daha yüksek risk altında olduğunu vurguladı:

• Menopoz Etkisi: Menopoz kemik kaybını artırdığı için kadınlar yüksek risk altındadır. 50 yaşındaki bir kadının osteoporoza bağlı kırık geliştirme riski, meme, yumurtalık ve rahim kanseri geliştirme riskinden daha fazladır.

• Kalça Kırığı Tehlikesi: Osteoporozun en önemli komplikasyonu olan kalça kırıkları, kırık sonrası iki yıl içinde her 5-7 hastadan birinin hayatını kaybetmesine neden olmaktadır.

Tanı ve Tarama Önerileri

Osteoporoz, kırıklar oluşmadan önce tanısı konulabilen bir hastalıktır. Tanı, Kemik Mineral Yoğunluğu (KMY) ölçümü veya düşük travmalı kırık gelişimi ile konulur (T skoru $le -2.5$).

Tarama Önerilen Gruplar:

• 65 yaş üzeri kadınlar ve 70 yaş üzeri erkekler (risk faktörlerinden bağımsız).

• Düşük travmalı kırık öyküsü, sigara, alkol, uzun süreli kortizon kullanımı, zayıflık ve romatizmal hastalık gibi risk faktörleri taşıyan 50 yaş üstü bireyler.

Korunma ve Tedavide Yaşam Tarzı Değişiklikleri Kritik

Uzm. Dr. Kılıçlı, tedavideki en önemli basamağın "ilaçsız tedavi" olduğunu vurguladı ve osteoporozdan korunmanın çocukluktan itibaren başladığını belirtti.

Korunmada Önemli Faktörler:

• Beslenme: Çocukluk ve ergenlik döneminde yeterli kalsiyum ve D vitamini alımı ile hareketli hayat sürmek, ilerideki riski düşürür.

• Egzersiz: Kemik kütlesinin korunması için haftada üç kez en az 30-40 dakika yürüyüş ve sırt/postür egzersizleri önerilir.

• Zararlı Alışkanlıklar: Sigaranın bırakılması ve alkol kullanımının sınırlandırılması şarttır. Sigara kemik kaybını hızlandırırken, alkol denge bozukluğu ile kırık riskini artırır.

• Düşme Riski: Kırıkları önlemek için yetersiz aydınlatma, uygunsuz terlik, D vitamini eksikliği gibi düşme risk faktörlerinin ortadan kaldırılması hayati önem taşır.

Kalsiyum ve D Vitamini Uyarısı

• Kalsiyum: Menopoz sonrası dönemde 1000-1200 mg kalsiyum alımı önerilir, ancak aşırı alım böbrek taşı, kalp hastalığı ve inme riskini artırabilir.

• Mide Koruyucu (PPI) İlaçlar: Bu ilaçlar kalsiyum emilimini bozduğu için, zorunlu kullanımda mide asidine ihtiyaç duymayan kalsiyum sitratlı preparatların tercih edilmesi gerekmektedir.

• D Vitamini: Türkiye'de her 5 kişiden 3'ünde D vitamini eksikliği görülmektedir. Menopoz sonrası kadınlarda günde 800-1200 ünite D vitamini desteği gereklidir.

Uzm. Dr. Kılıçlı, açıklamasını, "İlaçlara odaklanmak yerine, yaşam tarzı değişiklikleriyle risk faktörlerini düzeltmek, kırıkların önlenmesinde kritik rol oynayacaktır," sözleriyle tamamladı.